Op 27 september 2023 publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek een artikel over het aantal daklozen in Nederland. ‘Begin 2022 waren er in Nederland naar schatting 26,6 duizend dakloze mensen tussen de 18 en 65 jaar’, schrijft het CBS daarin. ‘Dit is minder dan in de jaren ervoor. De samenstelling van de groep dakloze mensen verandert de laatste jaren bijna niet. Dit blijkt uit nieuwste cijfers van het CBS.’

Ik ga eens op zoek. Het CBS publiceert niet vaak over de stand van de dakloosheid. Vreemd genoeg doet het dat niet eens jaarlijks. Nee, het lijkt zelfs volstrekt willekeurig wanneer ze zo’n artikel over dakloosheid publiceren. Soms gebeurt er jaren niets… En dan soms twee artikelen in een jaar.

Het CBS heeft bijvoorbeeld ook niet de moeite genomen om in november of december 2022 te laten weten hoeveel daklozen er zijn, toen het Nationaal Actieplan Dakloosheid werd gelanceerd. Uitgangspunt van dit plan is dat er in 2030 geen daklozen meer zijn. Eigenlijk gaat dit actieplan nog een beetje verder, er komen namelijk ook geen daklozen meer bij. Door een radicaal andere aanpak, gaat dit plan ervoor zorgen dat in 2030 dakloosheid is beëindigd.

Het vorige artikel wat het CBS heeft gepubliceerd is van november 2021. Daarin zegt het dat het aandeel van jongeren in dakloosheid in vijf jaar tijd is gehalveerd. ‘Op 1 januari 2021 waren 32 duizend mensen dakloos. Begin 2020 waren dit er ruim 36 duizend, waarmee de jarenlang stijgende trend van het aantal dakloze mensen tot stilstand kwam. Het aandeel 18- tot 27-jarigen onder de groep daklozen daalde van 35 procent begin 2016 naar 18 procent op 1 januari 2021. Dit blijkt uit de nieuwste cijfers van het CBS.’

In het artikel ervoor, van april 2021, staat ook goed nieuws. De stijging van het aantal daklozen is tot stilstand gekomen, schrijft het CBS. ‘Op 1 januari 2020 telde Nederland naar schatting ruim 36 duizend daklozen. De jarenlange stijging, tot 39 duizend in 2018, is hiermee tot stilstand gekomen. Er waren vooral minder jonge daklozen. Ruim 8 op de 10 daklozen is man. Daklozen zijn naar verhouding vaak te vinden in een van de vier grote steden. Dat stelt het CBS vast op basis van de nieuwste cijfers.’

Nou word ik toch een beetje argwanend. Waarom heeft het CBS heeft bedacht dat ze de feitelijke dakloosheid van Nederland zouden publiceren op 27 september 2023? Dat woordje ‘feitelijke’ is sowieso verdacht. Het staat er sinds december 2022. Feitelijk volgens het CBS wil zeggen: in het Basisregistratie opgenomen, zonder vast verblijf/opvang, 18-65 jarig, met bijstandsuitkering, dus zonder werk/salaris of UWV-uitkering,  een relatie met alcohol en/of drugs. Daarvoor vergelijkt het CBS drie registers: het aantal personen in het bijstandsregister zonder vaste verblijfplaats, het aantal mensen dat volgens de Basisregistratie Personen verblijft in de nachtopvang, en een selectie uit het Alcohol en Drugs Informatie Systeem.

Een van de resultaten van het actieplan wordt dat het aantal (dreigend) dakloze mensen in beeld is. Hiervoor wordt een nieuw classificatiesysteem gehanteerd, de ETHOS Light classificatie. De timing van het CBS heeft misschien toch iets te maken met het feit dat de resultaten van de ETHOS-telling – van slechts één regio – op 4 oktober 2023 bekend zouden worden gemaakt. Feitelijker dan via een telling kan het aantal daklozen toch niet worden vastgesteld? 

Niki Schipper