Politieke partijen hebben nu, ten tijden van de verkiezingen, hun mond vol over bestaanszekerheid. Bestaanszekerheid, bestaan-zekerheid, ik denk er over na. Wat is bestaan, waar begint het en waar eindigt het? Welke rol en taak verwacht ik van overheden? Waar draait het om, bij bestaan? Nou, voor mij begint bestaan met de erkenning dat ik er ben, dat ik besta, dat ik een naam heb en dat ik gezien word.

Maar volgens mij is het in verkiezingstijd heel plat. Bij verkiezingen gaat het erom de meeste stemmen te krijgen. Een aanzienlijk aantal stemmers doet niet mee, zij kiezen ervoor geen stem uit te brengen.  

De stem zal gekleurd zijn door wat mensen ervaren. De afgelopen jaren hebben er een aantal crisissen plaatsgevonden, onder andere corona-, energie-, wooncrisis, inflatie etc. Deze troffen alle mensen in Nederland. Soms spelen hierbij externe factoren een rol. Deze maken de situaties nieuw, onverwacht en onvoorspelbaar. Volgens mij kunnen individuele burgers hier niet zoveel aan doen. Deze onzekerheden en uitdagingen hebben niets te maken met eigen keuze, eigen schuld of eigen verantwoordelijkheid.

Overheden hebben wel/niet iedereen willen of kunnen beschermen; zoals de toeslagenaffaire,  mondkapjesaffaire, de Groningse aardgasaffaire etc. de Nederlanders hebben laten ervaren en zien. Dit heeft het vertrouwen in oplossingen van overheden zeker niet doen toenemen. Wel heeft onze zogenaamde middenklasse de onvoorspelbaarheid en onzekerheden van de crisissen en de 'verzorgende' rol van de overheden ook ervaren. Volgens mij maken zij over het algemeen wel gebruik van hun stemrecht. Dat maakt dat politieke partijen het woord bestaanszekerheid nu zo veel gebruiken.

Onze middeninkomens kunnen zich wellicht beter voorstellen dat er mensen zijn die vandaag misschien nog wel rond kunnen komen, die dat morgen misschien niet meer kunnen. Dat er onverwachte levensgebeurtenissen zijn; ontslag, ziekte, arbeidsongeschiktheid of scheiding, waardoor inkomens dalen en mensen door het ijs zakken. En dat als je in de problemen komt, je niet altijd durft te vertrouwen dat de overheid je helpt.

En volgens mij hebben overheden de zorg- en inkomensondersteuning ook erg ingewikkeld gemaakt, zodat veel mensen erin vastlopen, of niet aan beginnen. Er zijn vele, al dan niet tijdelijke, pleisters voor op wondjes. En we zijn er steeds meer en meer individueel verantwoordelijk voor gemaakt om de vele verschillende maatregelen aan te vragen, tijdig te  wijziging en te verantwoorden.

Als politieke partijen het hebben over bestaanszekerheid, dan hebben de meeste het over dat wat je al hebt kunnen behouden. Dat mensen ondanks de inflatie, energiecrisis, etc. kunnen blijven wonen en eten kunnen blijven kopen.

Nou, voor een aantal mensen is dat nog niet eens waar ze zich mee bezig kunnen houden. Zo zijn er in Nederland behoorlijk wat mensen die ‘niet bestaan’ ongedocumenteerden, daklozen en een deel van de arbeidsmigranten. Het lijkt me een goed als Nederland niet langer ontkent dat deze mensen hier zijn. Dat zij wel gezien worden en namen hebben. Dat zij ergens langere tijd veilig mogen verblijven/wonen. Dat zij eten hebben en zorg als dat nodig is. Echter ten tijden van verkiezingen draait het niet om bestaan, maar slechts om de stemmers.

Niki Schipper, 16 november 2023