‘Eerst een Thuis‘ is het credo waarmee het kabinet de komende 7 jaar dakloosheid gaat voorkomen en oplossen. Een plan met 6 actielijnen, waaronder de 2e actielijn ‘Preventie’. Tja, preventie betekent toch dat mensen met een huis dat zoveel mogelijk weten te behouden en niet kwijtraken? Het is fijn als ze van hun huis een Thuis kunnen maken, maar een huis is daarvoor toch echt een voorwaarde. Daarom zou preventie nummer 1 van de actielijst moeten zijn! Preventie van dakloosheid is niet alleen voor de potentiële dakloze zelf het prettigst, het voorkomt leed en nare ervaringen. Waarschijnlijk zou het ook maatschappelijk het ‘efficiënts en goedkoopst’ zijn. Maar lukt preventie wel voldoende?

Eind januari 2023 liet stichting Het Vergeten Kind weten dat van de jongeren in de jeugdzorg die 18 jaar worden zo’n 20% dakloos wordt. De jeugdzorg en (de preventie van) dakloosheid vallen beidde onder de regie van gemeenten. Het zou toch niet moeten kunnen dat deze jongeren dakloos raken! Dat een inwoner op een goed moment 18 jaar wordt, is toch ook enigszins voorspelbaar?! Het is geen woningbrand ofzo?!

In 2016 bleek in Utrecht dat de kans dat je dakloos raakt 50 procent is als je dakloos bent geweest. Ja, echt waar, 50 procent van de daklozen is al eens dakloos geweest. Dat is niet echt hoopgevend. Dat weer dakloos worden, gebeurt vooral omdat de voormalige dakloze een beperkt sociaal en ondersteunend netwerk heeft, gebrek aan daginvulling en zingeving ervaart en beperkt financieel zelfredzaamheid is. Ook zijn er twee systeemrisico’s: er is te weinig aandacht voor de integraliteit van een persoonsgerichte aanpak en de overdracht van zorg gaat niet goed.

Dus is in 2019 in de gemeente Utrecht een 10-puntenplan opgesteld, om te voorkomen dat mensen die dakloos waren weer dakloos worden. Twee van de punten uit het plan: de cliënt heeft de regie; er is direct aandacht voor activering die past bij de cliënt en ruimte voor sociale activiteiten. Om de uitvoering te verbeteren worden verder goede afspraken gemaakt over overdracht en wordt een gezamenlijk kenniscentrum ontwikkeld voor het vinden van sociale contacten en een ondersteunend netwerk. Nou dit zal de afgelopen 3 à 4 jaar dan toch een aanzienlijk deel van de hoeveelheid daklozen in Utrecht gescheeld hebben. Waarom is de credo van het kabinet niet ‘Eerst een Thuis’, volgens Utrechts model?

Het credo van het kabinet is ’Eerst een Thuis’, Housing First. De term Housing First is een uit Verenigde Staten overgenomen model. Het model is ontwikkeld voor mensen met meervoudige problemen bij wie eerdere hulp niet gelukt is. Dit lijkt dus verdomd veel op de Utrechtse aanpak.

Bij Housing First start een traject van een dakloze met de toewijzing van een woning, met als doel zelfstandig wonen. Naast wonen wordt er ambulante, intensieve begeleiding geboden. De ex-dakloze bepaalt het tempo en maakt de keuzes; de begeleider volgt. Het is altijd maatwerk. De begeleiding duurt zo lang als nodig is. Housing First kent een succespercentage van stabiel wonen van boven de 80 procent.

Het kabinet heeft in haar actieplan ook twee belangrijke acties over de uitvoering opgenomen: Integraal werken in de uitvoering: regie, snelheid en menselijke maat (dat klinkt toch Utrechts). En het betrekken van ervaringskennis bij het maken, toetsen en uitvoeren van beleid.

Zit hier de rigoureuze keuze van het kabinet verstopt? Zoals zij zelf zegt: ‘het terugdringen van dakloosheid is het meest succesvol wanneer rigoureuze keuzes worden gemaakt in het denken over dakloosheid.’ Die laatste actie is, voor het kabinet, een nieuwe. Ik ben erg benieuwd hoe het kabinet, en alle gemeenten, hier inhoud aan gaan geven. Het vraagt wel om een echte cultuurverandering om (voormalige) daklozen echt te betrekken bij het maken, toetsen en uitvoeren van een actieplan. Ik hoop dat deze rigoureuze keuze geen ‘aftevinkenvinkje’ wordt.odig is. Echter ten tijden van verkiezingen draait het niet om bestaan, maar slechts om de stemmers.

Niki Schipper