Ik heb last van deadlinestress. Deze column moet ik schrijven. Ik heb het beloofd, niet enkel aan de redacteur, maar ook aan mezelf. De deadline is een keer verschoven. Ik was met Hemelvaart een paar dagen kamperen. De tijd dringt, maar ik heb nog geen idee waar deze column over zou moeten gaan.

Mij bekruipt nu het gevoel, een stressgevoel, wat ik ook had toen ik thuisloos was. Ik sliep op een plek die de mijne niet was. Ik mocht er even zijn, maar er was een deadline. Voor die deadline moest ik een nieuwe plek hebben. Het liefst zou ik een eigen plek willen, waar ik zou mogen blijven. Een plek die ik de mijne mocht maken, waar ik zelf mocht uitmaken hoe en wat, en mocht bepalen wanneer ik er zou vertrekken.

Ik realiseer me heel goed dat sommige mensen deze stress herkennen, maar vele ook niet. Zij leven met de dag, vinden een nomadisch bestaan prettig, willen elke dag opnieuw kunnen kiezen. Dat is overvloed, terwijl de stress voortkomt uit schaarste.

Hoe kom je in beweging en neem je de juiste beslissingen als je schaarste ervaart? Ik herinner me het artikel Waarom arme mensen domme dingen doen van Rutger Bergman. In een notendop beschrijft hij daarin de schaarstewetenschap van Eldar Shafir. De schaarste kan van alles zijn: tijd, geld, vrienden. Mensen doen andere dingen bij een gevoel van gebrek. Het zorgt voor een schaarstementaliteit. Mensen die last hebben van de schaarstementaliteit focussen op hun directe gebrek: de rekening die morgen moet worden betaald. Mensen met weinig geld slagen er bijzonder goed in op korte termijn de touwtjes aan elkaar te knopen. De langere termijn raakt uit het zicht.

Wat eten we vanavond? Hoe haal ik het einde van de week? Deze overlevingsvragen nemen bandbreedte in beslag. Als je armen zou willen begrijpen, zou je je moeten voorstellen dat ze elke dag met hun gedachten aan het overleven zijn. Elke dag. Van armoede kun je geen vrij nemen.

Wel zou je armen kunnen helpen bij het omgaan met de bandbreedte. Bijvoorbeeld met het vergemakkelijken van de bureaucratie van de participatiesamenleving. Daar is nu vaak geen doorkomen aan.

Niki Schipper