Volgens het kabinet is gebleken dat dakloosheid terugdringen het succesvolst is wanneer rigoureuze keuzes worden gemaakt in het denken over dakloosheid. Maar is het credo ‘Eerst een thuis‘, waarmee het kabinet de komende 7 jaar dakloosheid gaat voorkomen en oplossen, wel rigoureus genoeg?

‘Eerst een Thuis’ is een plan met zes actielijnen, waarvan de eerste actielijn luidt ‘Versterken bestaanszekerheid: borging van het bestaansminimum’. Tja, dat lijkt mij wel erg belangrijk, een woning/dak/fietsenhok behoort mijns inziens echt wel tot een bestaansminimum. Of bedoelen ze hiermee, in vakjargon, zorgen dat daklozen een zeker inkomen hebben op het niveau waarvan je minimaal kunt bestaan? Het zal dit laatste wel zijn. Een zeker minimuminkomen is wel een voorwaarde om een woning te kunnen huren en de eventuele woonlasten te kunnen betalen. Gezien de inflatie en elektriciteitscrisis zou deze actielijn een bereik moeten gaan hebben voor een veel grotere groep dan enkel de mensen die nu dakloos zijn of dreigen te worden. Ook voor hen die door de gewijzigde economische omstandigheden moeite hebben om financieel de eindjes aan elkaar te knopen. Anders is het actieplan een soort van dweilen met de kraan open.

Maar waarom zou het kabinet daklozen ‘slechts’ een inkomen bieden op bestaansminimum? Waarom geen ‘Work First’ aanpak? Er ligt immers ook een arbeidsmarktvraagstuk waar dit kabinet iets in kan betekenen. Er zijn behoorlijk wat mensen, arbeidsvragers, die graag aan het werk zouden willen. Ook een aanzienlijk deel van de daklozen. Ja, een deel van de daklozen heeft wel een betaalde baan. ‘Eerst werk’, letterlijk een maatschappelijke springplank naar werk. In Utrecht kennen we de variant Springplank 030. Hier worden mensen zonder werk en woning zo snel mogelijk begeleid naar betaald werk en woonruimte. En daarna de – eventuele – rest. Dergelijke projecten zijn er bijvoorbeeld ook in Eindhoven en Tilburg. Het doel is om iemand weer zo zelfstandig mogelijk te laten leven. Dat zou getuigen van lef, rigoureuze keuzes in het denken over daklozenheid van dit kabinet.

Nog een stapje rigoureuzer? Nou, deze mensen hebben heus wel wat meer financiële armslag nodig om hun eigen leven weer te kunnen regisseren, dan een zeker inkomen op het niveau waarvan je minimaal kunt bestaan. Wat dacht het kabinet van ‘Money First’? Nou, de beschikking over het totale bedrag, waarmee je zelf kunt opboiuwen. Dan denk ik aan: het op orde krijgen en houden van financiën, schulden en verzekeringen, het huishouden kunnen voeren en boodschappen kunnen doen, gezondheid op orde kunnen brengen, hun sociaal netwerk op en uit kunnen bouwen en activiteiten of werk kunnen zoeken en behouden? Het kabinet weet best wel wat het maatschappelijk kost om een dakloze weer op de rit te krijgen.

Kijk eens naar een vorm van een persoonsgebonden of -volgend budget. Hiermee zijn diverse pilots in andere landen uitgevoerd, zoals het New Leaf Project in Vancouver of ‘de 13 daklozen van Londen’. Een soort van Beau van Erven Doorn, maar dan in het groot. Dat is pas rigoureus!

Niki Schipper, 16 november 2023